دوربین مخفی به آرایشگاه رفت/ ماجراهای عجیب ولی واقعی

محمود زنده نام در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تولید مستند «آیینه‌های روبرو» توضیح داد: این مجموعه در 13 قسمت 30 دقیقه‌ای به صورت دوربین مخفی برای شبکه مستند تهیه شده است. ما در این مستند، آدم‌های مختلفی را که برای اصلاح سرو صورتشان به آرایشگاه می‌آمدند سوژه قرار داده‌ایم.

وی افزود: آرایشگاه برای بسیاری از آدم‌ها خاطره انگیز است و حس خاصی را برایشان برمی‌انگیزد. به ویژه زمانی که سوژه مقابل آینه می‌نشیند و خودش را نگاه می‌کند می‌تواند محل خوبی برای تفکر درباره زندگی و شخصیت او باشد.

این مستندساز با اشاره به طرح موضوعات روز جامعه از جمله بیماری‌، امانت داری، دفاع مقدس و... در این مستند، تأکید کرد: ساختار برنامه به این شکل است که همه عوامل آرایشگاه بازیگران ما هستند و افرادی که مقابل آینه می‌نشینند، موضوع هر قسمت ما می‌شوند.

زنده‌نام این اثر را شکل جدیدی از مستندهای دوربین مخفی در ایران معرفی کرد و گفت: نوعی داستان‌پردازی و قصه‌گویی در این اثر وجود دارد و ما تنها به خلق موقعیت‌های طنز و غافلگیرکننده نپرداخته‌ایم بلکه در هر قسمت به موضوع خاصی می‌پردازیم، داستانی برای شخصیت‌های آرایشگاه طراحی می‌شود و سوژه بنا به شخصیت خود با موضوع درگیر شده و واکنش نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: در برخی قسمت‌ها افراد از سادگی یا غفلت خود افسوس می‌خورند و در پایان هر قسمت از عملکردشان پشیمان هستند. یا برخی افراد بودند که ما از عملکرد خوبشان تقدیر و تشکر کرده‌ایم.

مدیر رادیو نمایش در سال 91، یادآور شد: شاید بگویید مدت زمان 30 دقیقه برای دوربین مخفی طولانی است. ما عادت کرده‌ایم این نوع برنامه‌ها را در موقعیت‌های لحظه‌ای و عکس العمل‌های آنی ببینیم اما در این برنامه که به صورت همزمان با 5 یا 6 دوربین ضبط شده، آدم‌ها وارد یک جریان می‌شوند و بسته به ابعاد روانی، اجتماعی، مذهبی و سیاسی شخصیتشان با موضوع درگیر می‌شوند و عکس العمل‌های خاص خود را دارند.

زنده‌نام اظهار کرد: مخاطبان با دیدن این مجموعه به برخی واقعیت‌های پیرامونشان پی می‌برند؛ اینکه اغلب ما انسان‌هایی هستیم که از موضوعات ساده اما با اهمیت سرسری می‌گذریم و یا بی دقت لازم با آدم‌های فریبکار که خودشان را مثبت جلوه می‌دهند، مواجه می‌شویم.

وی در پاسخ به اینکه از آنجایی که معمولا افراد به آرایشگاه‌های شناخته شده و پیش آرایشگران مطلوبشان می‌روند، شما چطور توانستید برای آرایشگاهتان مشتری جور کنید، توضیح داد: زمانی که ایده این اثر را نوشته بودم، این سوال برای من هم ایجاد شده بود. آرایشگاه‌ها عموما برای مشتری‌ها فضایی آشنا است و آرایشگرها شناخته شده هستند اما ما باید افراد را وارد ماجراهایی می‌کردیم که واقعی جلوه کند.

تهیه‌کننده «آینه‌های روبرو» افزود: براساس تحقیقات و بررسی‌ها در نهایت آموزشگاه آرایشگری را پیدا کردیم که سوژه‌ها به صورت داوطلب آنجا می‌آیند تا مدل شوند و کارشان رایگان انجام شود. بنابراین در این فضا آرایشگرها می‌توانند ناشناخته باشند و سوژه برای اولین بار آنها را ببیند. این انتخاب باعث شد باور افراد به فضا بیشتر شود.

زنده‌نام خاطرنشان کرد: در برخی از صحنه‌ها درگیری داشتیم و برخی سوژه‌ها از مهلکه فرار کردند، برخی به پلیس متوسل شدند یا به اورژانس زنگ زدند و کمک خواستند و... عکس العمل‌های متنوعی داشتیم که مخاطبان با دیدنشان حظ می‌برند.

وی در پاسخ به اینکه آیا پیش آمد که دوربین مخفی لو برود، بیان کرد: دوربین‌های ما همه جدید بودند و به خوبی مخفی و در دل آرایشگاه مستتر شده بود. از بین سوژه‌هایمان یکی دو نفر فکر می‌کردند در آرایشگاه دوربین مداربسته کار گذاشته شده است اما فکر نمی‌کردند فیلمبرداری باشد و تقریبا کسی به قضیه پی نبرد. کار سختی بود که با همکاری دوستانی چون همایون هدایتیان، احمد مخبری، کامبیز مشیری و دوستان گروه تولید میسر شد.

کارگردان سریال «رگ خواب» ادامه داد: تلاش زیادی کردیم که همه چیز به صورت مخفی باقی بماند و حتی از سوژه‌هایی که کارشان تمام شده بود می‌خواستیم این موضوع را به آشناهایشان نگویند.

زنده‌نام درباره نحوه کارگردانی این مستند توضیح داد: ما معمولا برای اینکه سوژه‌ها را کنترل کنیم ارتباط صوتی داشتیم. هم از طریق شنود و هم تماس تلفنی که با برخی از همکاران می‌گرفتم. در برخی مواقع اصلا قصه برای برخی از آدم‌ها تغییر می‌کرد و من طراحی جدید را تلفنی برای بازیگران توضیح می‌دادم و خط و مسیر قصه تغییر می‌کرد.

وی تأکید کرد: من حتی موفق شدم برخی از مضامین مذهبی یا دفاع مقدسی را هم در این مجموعه کار کنم، مثلا یک آدم موجی وارد آرایشگاه می‌شود و افراد با او ارتباط برقرار می‌کنند. سپس معلوم می‌شود بسیاری از سوژه‌هایی که اتفاقی به آرایشگاه آمده‌اند به نحوی در 8 سال دفاع مقدس نقش داشتند و از رزمنده تا خانواده شهید در بینشان حضور داشت. این موضوع برای من خیلی جالب بود.

تهیه‌کننده «آینه‌های روبرو» در پاسخ به اینکه آیا محل آرایشگاه واقعی بوده یا خودشان یک آرایشگاه درست کردند، گفت: برای اینکه بتوانم فضایی که می‌خواهم به وجود بیاورم، شعبه دویی را برای آرایشگاه واقعی‌مان در نظر گرفتم که مجلل‌تر و شیک‌تر بود و مشتریان خاص را با این بهانه که ظرفیت اینجا پر شده به آن سالن می‌بردیم.

زنده‌نام در پاسخ به اینکه در هر قسمت چه زمانی ماجرا را علنی می‌کرده و کات می‌داده است، گفت: به محض اینکه عکس العمل لازم را از مخاطب می‌گرفتیم و آستانه تحمل افراد را می‌فهمیدیم کات می‌دادیم. ما در هر قسمت دو سه نفر را سوژه یک موضوع می‌کردیم. مباحثی چون امانتداری، ترس، دخالت در درگیری، داروهای روان گردان و... از جمله موضوعات ما بود و در این اثر نیز عکس‌العمل‌های مختلف افراد را نشان می‌دادیم. برخی بودند که حتی در مقابل جنایت بی‌تفاوت بودند و توجهی نمی‌کردند.

وی تصریح کرد: یکی از راهکارها و انگیزه‌های تولید دوربین مخفی در جوامع صنعتی بالا بردن آستانه تحمل آدم‌ها است تا مخاطبان در مقابل معضلات اجتماعی آستانه تحمل خود را بالا ببرند. اکثرا در صفحه‌های حوادث می‌خوانیم که اتفاقات کوچک باعث جنایات بزرگ شده‌اند؛ مثلا در صف عابر بانک فردی دیگری را کشته یا راننده‌ای به خاطر ترافیک و فشار عصبی با قفل فرمان به جان راننده دیگری افتاده است. فضای دوربین مخفی توام با طنز باعث می‌شود صبر و حوصله مردم در روابط اجتماعی بالا ببرد و آنها همدیگر را تحمل کنند یا تحمل شنیدن نظر مخالف را داشته باشند. هدف ما نیز گذاشتن این تأثیر بر مخاطبان بود.

کارگردان و تهیه‌کننده «آینه‌های روبرو» در پاسخ به اینکه آیا افرادی بودند که مایل به پخش برنامه‌شان نباشند، اظهار کرد: 95 درصد دوستانی که در برنامه حضور داشتند موافق پخش بودند و در مورد آنهایی که مخالف بودند نیز تصویرشان را نمایش نمی‌دهیم. دست تکان دادن سوژه‌ها به سمت دوربین مخفی تاییدیه تصویری است که ما از رضایتشان نسبت به پخش برنامه، نمایش می‌دهیم.

وی در پایان درباره زمان پخش مستند نیز گفت: پیشنهاد ما دهه فجر یا نوروز است. البته به خاطر تلاقی نوروز با ایام فاطمیه احتمالا مجموعه «آینه‌های روبرو» در دهه فجر پخش می‌شود و فضای فرح بخشی را در این ایام در شبکه مستند به وجود می‌آورد.